Pszenica ozima jest zdecydowanie najpopularniejszym i najważniejszym pod względem gospodarczym zbożem w Polsce. Jednocześnie posiada duże wymagania glebowe i płodozmianowe, jest też wyjątkowo podatna na zachwaszczenie. Choć wydaje się dostosowana do naszych warunków zimowych, w pewnych okolicznościach (np. dwudniowy silny mróz przy braku okrywy śnieżnej) bywa narażona na poważne uszkodzenia mrozowe. Dowiedz się, co wpływa na zimotrwałość pszenicy ozimej i jak przygotować jej uprawy na nadejście niskich temperatur!
Dobre zimowanie pszenicy ozimej warunkowane jest nie tylko przebiegiem pogody, ale również indywidualną cechą odmianową. Dlatego podczas wyboru odmiany powinno się brać pod uwagę nie tylko jej plenność, ale również zimotrwałość. Najlepiej pod tym względem wypadają odmiany: Arkadia, Legenda, Ostroga i Smuga. Bardzo pomocne okazują się wyniki doświadczeń prowadzonych przez Stacje Doświadczalne Oceny Odmian. W każdym województwie znajduje się co najmniej jedna taka stacja. Dają one obraz, jak zachowuje się odmiana pszenicy w danym regionie kraju. Do dobrych praktyk, ograniczających ryzyko strat, należy wysiewanie kilku odmian pszenicy ozimej – zarówno tych o wysokim, jak i o niższym stopniu zimotrwałości, w zamian za to bardziej skoncentrowanych plonie.
Bardzo duży wpływ na zimotrwałość pszenicy ozimej ma odpowiednia agrotechnika. Zabiegi mechaniczne w pszenicy ozimej powinny zostać uzupełnione zabiegami z użyciem odpowiednich środków ochrony roślin – fungicydów i insektycydów. Tylko terminowo i skrupulatnie przeprowadzone zabiegi agrotechniczne zwiększają szanse pszenicy na przetrwanie trudnych warunków panujących zimą.
Właściwa uprawa pszenicy ozimej zwiększa jej mrozoodporność nawet do -20°C. Pod warunkiem, że występuje co najmniej 10-centymetrowa okrywa śnieżna – rośliny są w stanie przetrzymać temperaturę nawet -30°C. Jednak przy bezśnieżnej pogodzie, silnych wiatrach i mrozach – może dojść do przemarzania
i uszkadzania liści. By zapewnić pszenicy ozimej odpowiednie warunki do przezimowania, powinna ona przed końcem wegetacji wykształcić minimum 5 liści.
Regularne nawożenie pszenicy ozimej to podstawa utrzymania dobrej kondycji upraw – nie tylko w okresie zimowym. Aplikacja nawozu (fosfor, azot, potas, magnez) umożliwia uzupełnienie niedoborów substancji odżywczych i stymulację rozwoju układu korzeniowego. Pomóc może również stosowanie preparatów do dokarmiania dolistnego, podnoszących odporność pszenicy na stres.
Jeśli chcemy zapewnić uprawom jak najlepsze warunki do przezimowania, nie wolno nam zapomnieć
o ochronie przed wiatrem. Wczesną wiosną – przy zamarzniętej glebie i równoczesnym braku okrywy śnieżnej – może dojść do tzw. wysmalania. Silne wiatry powodują wzmożoną transpirację i odwodnienie liści, wskutek którego dochodzi do brunatnienia końcówek, a następnie do zamierania roślin. Na zjawisko wysmalania najbardziej narażone są uprawy położone na wzniesieniach. W takiej sytuacji dobrym pomysłem może okazać się zastosowanie odpowiedniej osłony, np. zadrzewienia śródpolnego.
Zimowanie pszenicy ozimej uzależnione jest od wielu czynników: począwszy od najbardziej podstawowych jak wybór odpowiedniej odmiany, poprzez właściwą uprawę ochronę i przemyślane nawożenie zboża, aż po stosowanie konkretnych rozwiązań eliminujących wpływ niekorzystnych czynników atmosferycznych. Stosowanie się do powyższych zaleceń – przy uwzględnieniu indywidualnych warunków panujących na polu – ogranicza ryzyko uszkodzeń mrozowych i daje dobre rokowania pszenicy ozimej w sezonie wegetacyjnym.
